25 listopada 2013

Lista 100 najlepszych powieści wszech czasów sporządzona w 1898 roku

Historia sporządzania list i zestawień ulubionych lektur ma długą tradycję. W 1898 roku Clement King Shorter, ceniony brytyjski dziennikarz i krytyk literacki, kolekcjoner i znawca twórczości sióstr Brontë, przygotował dla magazynu literackiego „The Bookman” listę 100 najlepszych powieści wszech czasów. Zasada, jaką przyjął przy tworzeniu zestawienia, była prosta: wybierać tylko te dzieła, których autorzy już nie żyją, po jednej książce każdego pisarza. Jakie tytuły cenili XIX-wieczni krytycy literaccy? Ile z tych książek zniosło próbę czasu i do dzisiaj uchodzi za arcydzieła literatury?

1. Miguel de Cervantes „Don Kichot” (1604)
2. John Bunyan „Dzieje ludzkiej duszy” (1682)
3. Alain René le Sage „Przypadki Idziego Blasa” (1715)
4. Daniel Defoe „Przypadki Robinsona Kruzoe” (1719)
5. Jonathan Swift „Podróże Guliwera” (1726)
6. Tobias Smollett „Niezwykłe przygody Roderyka Randoma” (1748)
7. Samuel Richardson „Historia Clarissy Harlowe” (1749)
8. Henry Fielding „Tom Jones” (1749)
9. Voltaire „Kandyd” (1756)
10. Samuel Johnson „Rasselas, książę Abisynii” (1759)
11. Horace Walpole „Zamczysko w Otranto” (1764)
12. Oliver Goldsmith „Pleban z Wakefieldu” (1766)
13. Clara Reeve „Stary angielski baron” (1777)
14. Fanny Burney „Ewelina czyli Wyjście młodej panny na scenę świata” (1778)
15. William Beckford „Watek” (1787)
16. Ann Radcliffe „Tajemnice zamku Udolpho” (1794)
17. William Godwin „Caleb Williams” (1794)
18. Lady Morgan „The Wild Irish Girl” (1806)
19. Madame de Staël „Korynna” (1807)
20. Jane Porter „The Scottish Chiefs” (1810)
21. Maria Edgeworth „The Absentee” (1812)
22. Jane Austen „Duma i uprzedzenie” (1813)
23. Thomas Love Peacock „Headlong Hall” (1816)
24. Mary Shelley „Frankenstein” (1818)
25. Susan Ferrier „Marriage” (1818)
26. John Galt „Ayrshire Legatees” (1820)
27. John Gibson Lockhart „Valerius” (1821)
28. Johann Wolfgang von Goethe „Lata wędrówki Wilhelma Meistra” (1821)
29. Walter Scott „Kenilworth” (1821)
30. Washington Irving „Bracebridge Hall” (1822)
31. Thomas Moore „Epikurejczyk” (1822)
32. James Morier „Przygody Chadżi-Baby” (1824)
33. Alessandro Manzoni „Narzeczeni” (1825)
34. Wilhelm Hauff „Lichtenstein” (1826)
35. James Fenimore Cooper „Ostatni Mohikanin” (1826)
36. Gerald Griffin „The Collegians” (1828)
37. David M. Moir „Autobiografia Mansie Wajch” (1828)
38. G. P. R. James „Richelieu” (1829)
39. Michael Scott „Tom Cringle’s Log” (1833)
40. Frederick Marryat „Przygody młodego żeglarza” (1834)
41. Honoré de Balzac „Ojciec Goriot” (1835)
42. Samuel Lover „Rory O’More” (1836)
43. Theodore Hook „Jack Brag” (1837)
44. William Carleton „Fardorougha the Miser” (1839)
45. Henry Cockton „Valentine Vox” (1840)
46. William Harrison Ainsworth „Old St. Paul’s” (1841)
47. Samuel Warren „Dziesięć tysięcy rocznie” (1841)
48. Catherine Crowe „Susan Hopley” (1841)
49. Charles Lever „Charles O’Malley” (1841)
50. Edward Bulwer-Lytton „The Last of the Barons” (1843)
51. George Sand „Konsuelo” (1844)
52. Elizabeth Sewell „Amy Herbert” (1844)
53. Albert Richard Smith „Adventures of Mr. Ledbury” (1844)
54. Benjamin Disraeli „Sybilla” (1845)
55. Aleksander Dumas „Trzej muszkieterowie” (1845)
56. Eugène Sue „Żyd wieczny tułacz” (1845)
57. Anne Marsh „Emilia Wyndham” (1846)
58. James Grant „The Romance of War” (1846)
59. William Makepeace Thackeray „Targowisko próżności” (1847)
60. Charlotte Brontë „Dziwne losy Jane Eyre” (1847)
61. Emily Brontë „Wichrowe wzgórza” (1847)
62. Grace Aguilar „The Vale of Cedars” (1848)
63. Charles Dickens „David Copperfield” (1849)
64. Anne Manning „The Maiden and Married Life of Mary Powell” (1850)
65. Nathaniel Hawthorne „Szkarłatna litera” (1850)
66. Francis Smedley „Frank Fairleigh” (1850)
67. Harriet Elizabeth Stowe „Chata wuja Toma” (1851)
68. Susan Warner „The Wide Wide World” (1851)
69. Julia Kavanagh „Nathalie” (1851)
70. Elizabeth Gaskell „Ruth” (1853)
71. Maria Susanna Cummins „Tajemnica Gerty” (1854)
72. Giovanni Ruffini „Dr. Antonio” (1855)
73. Charles Kingsley „Westward Ho!” (1855)
74. Gustav Freytag „Soll und Haben” (1855)
75. Thomas Hughes „Szkolne lata Toma Browna” (1856)
76. Anthony Trollope „Barchester Towers” (1857)
77. Dinah Craik „John Halifax” (1857)
78. Viktor von Scheffel „Ekkehard” (1857)
79. Oliver Wendell Holmes „Elsie Venner” (1859)
80. Wilkie Collins „Kobieta w bieli” (1860)
81. Charles Reade „Klasztor i miłość” (1861)
82. Henry Kingsley „Ravenshoe” (1861)
83. Iwan Turgieniew „Ojcowie i dzieci” (1861)
84. George Eliot „Silas Marner” (1861)
85. Victor Hugo „Nędznicy” (1862)
86. Gustave Flaubert „Salambo” (1862)
87. Margaret Oliphant „Salem Chapel” (1862)
88. Ellen Wood „The Channings” (1862)
89. Caroline Norton „Lost and Saved” (1863)
90. Elizabeth Charles „The Schönberg-Cotta Family” (1863)
91. Joseph Sheridan Le Fanu „Stryj Silas” (1864)
92. Amelia B. Edwards „Barbara’s History” (1864)
93. Mortimer Collins „Sweet Anne Page” (1868)
94. Fiodor Dostojewski „Zbrodnia i kara” (1868)
95. Alphonse Daudet „Fromont jeune et Risler aîné” (1874)
96. Adolphus Segrave (aka P. G. Hamerton) „Marmorne” (1877)
97. G. J. Whyte-Melville „Black but Comely” (1879)
98. Robert Louis Stevenson „Pan Dziedzic Ballantrae” (1889)
99. Amy Levy „Reuben Sachs” (1889)
100. William Morris „Wieści znikąd” (1891)

Jako suplement do zestawienia Shorter wymienił również osiem książek żyjących pisarzy:
Georg Ebers „Córka króla egiskiego” (1864)
George Meredith „Rhoda Fleming” (1865)
R. D. Blackmore „Lorna Doone” (1869)
Lew Tołstoj „Anna Karenina” (1875)
Thomas Hardy „Powrót na wrzosowisko” (1878)
Henry James „Daisy Miller” (1878)
Mark Rutherford (aka W. Hale White) „The Autobiography of Mark Rutherford” (1881)
Émile Zola „Marzenie” (1889)